"බර්නාඩි මැක්ස්විනි" අයර්ලන්තයේ පාරමිපරික ගොවි පවුලකට අයත් තරුණයෙකි.1870 දී උපත ලැබු ඔහු තරුණ වියේදී කුඩා ගොවි නිවසක සිය මව සමග වාසය කරමින් ගොවිතැනෙහි නිරත වුවේය.කුඩා කල සිටම "බර්නාඩි" නිතරම කල්පනා කරන තමාගේම සිහින ලෝකයක ජීවත් වන අද්භූත චරිතයක් ලෙස ගමිමු දැන සිටියහ. ඔහුගේ මව ඔහුට බෙහෙවින් ආදරය කළාය. ඒ අතරේ දිනක් තමාට මේ ගොවි ජීවිතය රුවි නොවන බවත් කතෝලික පුජකයෙකු වීමට තමා අදහස් කරන බවත් බර්නාඩි සිය මවට දන්වා සිටියේය.
කාලය ගෙවී ගියේය. පුජකවරය ලබා ගත් "බර්නාඩි" තමා උපන් ගමෙහිම කුඩා දේවස්ථානය භාර පුජකයා ලෙස පත්වී ආවේය.
පුජක "මැක්ස්විනි" කඩිසර විය. තමාට අයිති වැඩ කොටස නිසි වේලාවට නිසි ලෙස කරන්නෙකු ද වුයේය. ඔහුගේ එකම පරමාර්ථය වුයේ දේවස්ථානය දියුණු කිරීමත් දේව පණිවිඩය පැතිරවීමත්ය. ඔහුගේ දේශණාවල හරවත් බව පිළිබදව ගමිමු කතා කළහ. ගමිමානය සුව නින්දේ පසුවන මැදියමි රැයේදීත් ඔහුගේ කුඩා නිවස එළිය වී තිබුණේ බොහෝ රෑ බෝ වන තුරු ඔහු තනිවම පාඩමි කළ බැවිනි.
තමා බැහැ දැකීමට ආ අහිගුණ්ධීකයෙකුට වුවත් ඔහු නොසලකා හැරියේ නැත. නවාතැන් පැතු හිගන්නෙකුට වුවද දේවස්ථානය තුළ ඉඩ ලබා දීමට ඔහු පසුබට නොවුයේ ගමිමුන්ගේ විරෝධය මැදය.
ඔහු හැම විටම නිවැරදි විය. නමුත් පුදුමයකට මෙන් එළිපිට නොපෙන්වුවත් ගමිමුන් තුළ ඔහු කෙරෙහි වුයේ අප්‍රසාදයකි. එයට පැහැදිලි හේතුවක් දැක්වීමට ඔවුන් අසමත් වු නමුදු පුජකවරයා තමාගේ හිතවතෙකු ලෙස සැලකීමටද ඔවිහු මැලි වුහ. තමාගේ පුද්ගලික ප්‍රශ්න ගමිමු කිසිවිටෙකත් පුජකයා හා සාකචිජා නොකළහ. පැහැදිලිවම කිව නොහැකි බියමුසු හැගිමක් ගමිමුන් තුළ පුජකයා කෙරේ විය. ඔහුගේම ඥතීන් පවා පුජකයා කෙරෙහි දැක්වුයේ දුරස්ථ ආකල්පයකි.
පනස් විය පසුකර දින කීපයක් ගත වු ඉක්බිති පුජක "මැක්ස්විනි" අභිරහස් රෝගයකින් පෙළුණේය. මාස කිහිපයක් පරීක්ෂා කළද වෛද්‍යවරුන්ට හදුනාගත නොහැකි වු මෙම රෝගයෙන් පීඩා විදි පුජකවරයා ඇට සැකිල්ලක් මෙන් කෘශවී ගියේය. දිනක් උදැසන ඔහු සයනය මතම මිය ගොස් සිටියේය.
පුජකවරයාගේ හදිසි මරණය ගමිමුන් තුළ ඇති කළේ කමිපනයක් මිස ශෝකයක් නොවේ. පුජක මැක්ස්විනි ට වඩා උණුසුමි හදවතකින් යුතු තමාට කිටිටු වන්තයෙකු මීළග පුජකතුමා වී එනු දැකීමට ඔවුහු ප්‍රාර්ථනය කළහ.
කෙසේ හෝ මියගිය පුජකයාට නිසි ගෞරවය දීමට කල්පනා කළ ඥතීහු මෘත දේහය ඔහුගේ මවගේ නිවසට රැගෙන ගියහ.ඉතාමත් මහළු වී සිටි මව ඒ වන විට මද අසනිප ගතියෙන්ද පෙළුණාය. පුතුගේ මරණය ඇගේ සිත කමිපා කරවීය. අවමංගල්‍ය පෙරහැර සමග සුසාන භූමියට යැම ඇගේ සෞඛ්‍යයට හිතකර නොවන වග වැටහුණූ බැවින් මෘත දේහය රැගත් පෙරහැරට ඇය සමිබන්ධ කරවා නොගැනිමට ඥතීහු තීරණය කළහ.
1925 වසරේ ඒ අදුරු සවස් යාමයේ තම එකම පුතුගේ මෘත දේහය රැගත් කරත්ත සහ මෝටර් රථ වලින් සමන්විත අවමගුල් පෙරහැර කදුකර මාවත දිගේ ඉදිරියට ඇදෙනු මහළු කාන්තාව කදුළු පිරි දෑසින් බලා සිටියාය.
අවමගුල් පෙරහැර සුසාන භූමියට ළගාවෙමින් පැවතිණි. ආගමික කටයුතු ඉටු කිරීමට පුජකවරයෙක් ද පැමිණ සිටියේය.
දේහය මිහිදන් කෙරිණ. පැමිණි පිරිස පෙරළා පුජකවරයාගේ නිවස බලා යමින් සිටියහ. කදුබඩ පාරවල් වල පැමිණිම නිසා ඇති වු වෙහෙසටම පරිසේ හුන් කාන්තාවන් බොහෝ දෙනෙකුට නින්ද ගොස් තිබිණ.
ඉදිරියෙන්ම ගමන් කරමින් තිබු මෝටර් රථයේ හුන් මිනිසා තමා අසල හුන් සගයා දෙස බැලූවේය.
"මේ රෑ වේගෙන එන වෙලාවෙ කවුද අර මෙ පැත්තට එන්නෙ?" හුණු ගල් සහිත පාරේ ඈතින් පැමිණෙන්නකුගේ රුවක් ඔවුන්ගේ නෙත ගැටී තිබිණ. "දෙයියො තමයි දන්නෙ බලමු කවිද කියලා.මිනිහා අපේ පැත්තටනෙ එන්නෙ" අනිකා පිළිතුරු දුන්නේය.
රුව ඉදිරියට ඇදෙමින් තිබිණි. ඔහු ඇදගෙන හුන්නේ කළු පැහැති දිගු කබායකි. රිය පෙරහැරට ළංවු පුද්ගලයාගේ මුහුණ දුටු පිරිමින්ගේ නෙත් විකෘතිව ගියේය. ගැහණුන් යටි ගිරියෙන් කෑ ගැසුවෝය. සියල්ලන්ගේම දෙනෙත්හි සටහන් වුයේ අප්‍රමාණ භිතියකි.
නිතරම ඇද සිටින කළු පැහැති දිගු කබාය හැදගෙන ඔවුන් ඉදිරියට පැමිණෙමින් හුන්නේ මොහොතකට පෙර ඔවුන් විසින්ම මිහිදන් කරනු ලැබු මැක්ස්විනි පුජකතුමාය.
"ඒ ඔහු තමයි දෙයියෝ සාක්කි !! ඒ ඔහු තමයි" එකිනෙකා වියැළුණු දෙතොළින් කොදුරන්නට පටන් ගත්හ. මිය යැමට පෙර අවසන් වරට ඔහු ඇද සිටියේ මෙම දිගු කළු කබායයි. නමුත් ඔහුව මිහිදන් කරන ලද්දේ වෙනත් ඇදුමි කටිටලයකිනි.
පුජකවරයා සමිපුර්ණ රිය පෙරහැර පසු කරමින් සෙමින් ඇවිද ගියේය. ඔහුගේ බිහිසුණු පෙනුම වඩා හොදින් දැක ගත් පිරිස කමිපනයට පත්වුහ.බෙහෙවින් සුදුමැළිව ගිය ඒ මුහුණෙහි දෙනෙත මැණික් කැට දෙකක දීප්තිය පළ කළේය. ඇසිපිය ගැසිමක් නොවු අතර දෙනෙනෙහි සෙලවිමක්ද නොවීය. දත් ඇන්ද ඉදිරිපසට බියකරු ලෙස නෙරා ගොස් තිබිණි. දෙතොල නොපිට පෙරළි විදුරු මස මතුකර පෙන්වීය. අවසාන කරත්තය පසුකළ පුජකවරයා වංගුවකින් හැරි නොපෙනී ගියේය. වාහන වල හුන් පිරිස අතර ඇති වුයේ විශාල කලබැගෑනියකි. ඔවුහු තමන් දුටු දේ විමතියෙන් සහ නොසන්සිදුණු භීතියේන් යුතුව සාකචීජා කළහ.බෙහෙවින් සසල වු යුවතියක් හඩන්නට පටන් ගත්තාය. ඇගේ මව ඇය අස්වසන්නට වුවාය.
පුජකයාගේ මවගේ නිවෙස අසල නැවැත් වු වාහන පේළියෙන් සියල්ලන්ම බිමට බැස ගත්හ. ඊ ළගට ඔවුන්ගේ ගැටලුව වුයේ තමන් දුටු අද්භූත සිද්ධිය මහළු මවට පවසනවාද නැද්ද යන්නයි.
"කිසිම දෙයක් ඇයට කියන්න එපා.. ඈ හොදටම කණගාටුවෙන් ඉන්නේ. මෙ කතාව ඇහුවොත් ඇය හොදටම දුක් වේවි.."අවසානයේ එක් වැඩිහිටියෙක් පවසා සිටියේය.
මහළු කාන්තාවගේ නිවසේ පොටිකෝව යටට පිරිස එක්රැස් වුහ. එක් කාන්තාවක් දොරට තටිටු කළාය. බලාපොරොත්තු වු පරිදි මහළු කාන්තාව දොර හැරියේ නැත.නිවෙස පුරාම පැතිරි පැවතියේ දැඩි හිහැඩියාවකි. ඇයට කතා නරමින් නැවතත් ඔවුහු දොරට හඩ නගා තටිටු කළහ.නමුත් කිසිදු පිළිතුරක් නොවිය.මෙය පැමිණි පිරිසට ප්‍රහේළිකාවක් වුයේ ඔවුන් පිළිගැනිමට ඇය අනිවාර්යෙන්ම නිවසේ සිටිය යුතු බැවිනි.
එක් තරුණයෙක් නිවසෙහි පසක වු ජනේලයකින් විසිත්ත කාමරය දෙස බැලු වේය.
"ඇය විසිත්ත කාමරයේ බිම වැටිල ඉන්නවා.අපිට දොර කඩලා ඇතුළට යන්න වෙයි."තරුණයා කෑ ගැසු වේය.
ශක්තිමත් බාහු කිහිපයකින් පහර කෑ දොර විවර වී ගියේය.සියල්ලන්ම බිම වැටී සිටින මහළු කාන්තාව වටකර ගත්හ.මුලදී සියල්ලන්ම සිතුවේ ඇය මිය ගොස් ඇති බවය. ඇද මතට ඔසවා තබන ලදුව ඇය දෙනෙත් විවර කළෙන් ඇයට සිහි මුර්ජා වී ඇති බව පිරිසට වැටහී ගියේය.
තරුණ කාන්තාවක් ඇයට වතුර ස්වල්පයක් පෙවිවාය.බිය පහව නොගිය දැසින් මහළු කත පිරිස දෙස බැලුවාය.
"මොකද වුණේ? ඔබ මොකකට හරි බය වුණාද?" තරුණිය විමසුවාය.
"ඔවි !! මාව මුණගැහෙන්න අමුත්තෙක් ආවා." මහළු කත කෙදිරුවාය.
"අමුත්තෙක්?? කවිද ඒ?" එයට පිළිතුරක් නොදුන් ඇය වටපිට බැලුවාය..
"කෝ ඔහු දැන්? ඔහුව දැකලා මම හොදටම බය වුණා. මට සිහිනැතිවෙන්න ඇති.නමුත් මං කියන්න යන දේ ඔබලා විශ්වාස කරන එකක් නැහැ"
මහළු කාන්තාව කී දෙයින් පිරිස තුළ ඇති වුයේ සැකයකි. "අපට කියන්න මොකද වුණේ කියලා?" වැඩිහිටි ගැමියෙක් විමසුවේය.
මේක සිද්ධ වුණේ දැනට පැය භාගයකට විතර ඉස්සෙල්ලා.දැන් වෙලාව හතයිනෙ.හය හමාරට විතර මට කවුරු හරි ගේ දිහාට එන අඩි හඩක් ඇහුණා. ඊට පස්සෙ කවුද දොරට තටිටු කළා. මුලින් මම හිතුවේ ඒ ඔබලා කියලයි.ඒත් මම හිතුවා ඔබලා මං හිතුවට වඩා ඉක්මණින් ඇවිත් කියල. ඒත් එක්කම මට හිතුණා ඇයි මට වාහන වල සද්දෙ ඇහුණෙ නැත්තෙ කියලා. මම ජනේලයෙන් පිටත බැලුවා..
ඒ ඔහුයි.
ඒ මගේ පුතා බර්නාඩි
මගෙ පුතා පණ පිටින්ම වගේ ඉදිරිපිට හිටගෙන හිටියා.කොහොමද එහෙම වෙන්නෙ?? එත් මං දැක්කෙ ඔහුවම තමයි. ඔහුගෙ මුහුණෙ බියකරු පෙණුමක්.මුහුණ ඇද වෙලා.දත් එළියට නෙරලා.තොල් ඇද වෙලා මා දිහා රවාගෙන උන්නා. ඔහු සුදුමැලි වෙලා.
විටෙක වැළපෙමින් ද විටෙක භීතියෙන් සසල වු දෙනෙතින්ද යුතුව මහළු කාන්තාව නොනවත්වා කියවාගෙන ගියාය.
"ඒ මොනව වුණත් මම දොර අරින්න හිත හදා ගත්තා.මොන විදිහට ආවත් ඒ මගේ පුතා.ඒත් මගෙ දෙපා ගැහෙන්න පටන් ගත්තා.හැම තැනම අදුරු වුණා.මට මතක මාව ඇදගෙන වැටෙනවා විතරයි." මහළු කාන්තාවගේ හඩ ඉතා දුක්මුසු විය.
"අපිට ඔබව විශ්වාසයි. අපිත් ඔහුව දැක්කා" දිගු නිහැඩියාවකට පසු වැඩිහිටි ගැමියෙක් කටහඩ අවදි කළේය. අතර මගදී හමු වු පුජකවරයා පිළිබදව ඔහු මහළු කාන්තාවට විස්තර කළේය.
ඒ සිදුවීම කිසිවෙකුගේ මතකයෙන් ගිලිහුනේ නැත.එද ඔවුන් ඔහුගේ මුහුණේ දුටු බිහිසුණු සුවරුපය ජීවත්ව සිටියදී තමා ඔහුගේන් ඈත්කර තැබමට හේතුව නොවේදැයි ඔවුහු එකිනෙකාගෙන් විමසුහ.ජීවතුන් අතර සිටි මුළු කාලයේදීම ඔහු අභිරහස් මිනිසකු විය.කිසියමි බියකරු රහසක් ඉතිරි කර තබා ඔහු වෙන්වුයේය. එය කුමක්දැයි කිසිවෙකු නොදත් නමුදු ඔහුගේ ආත්මය එය පැවසීමට වෙරදරා ඇති බව පසුව සියල්ලෝම කීහ.
